2023 yılı maalesef hem ekonomik hem de sosyolojik açıdan iyi bir yıl olamadı. Sene başında yaşadığımız Kahramanmaraş-Hatay merkezli birçok ilimizi kapsayan büyük deprem felaketi ile sarsıldık. Türkiye genelinde acıları hepimiz yaşadık ve yaraları sarmak için gerek STK lar bazında gerekse de bireysel bazda seferber olduk.
Genel seçim sathına girdiğimizde popülist politikalar neticesinde, hükümet kanadında önceden doğru görülmeyen EYT gibi firmalarımızın bütçesinde olmayan tazminat ödemeleri ile yüz yüze kaldık. Ekonomik kriz, yüksek enflasyon ile mücadele etmek, yüksek asgari ücretler, artan enerji ve üretim maliyetleri yanında % 50 nin üzerinde ÜFE artışına karşılık baskılanmış bir döviz kuru ile baş etmek durumunda kaldık.
Rusya-Ukrayna savaşı biran evvel sona erer mi ve Ukrayna ile bitme durumuna gelen doğaltaş ihracatı başlar mı derken İsrail-Filistin savaşı ve büyük bir insanlık dramını hala yaşıyoruz. Son günlerde maalesef sınır ötesi operasyonlarda şehit haberleri ve Denizli özelinde de doğaltaş sektöründe sevilen genç iş adamı Yasin Cinkaya’nın vefatı ile sarsıldık.
Doğaltaş sektörü açısından da 2023 kayıp bir yıl olarak nitelendirebiliriz.
Tüm dünyada pandemi sürecinden çıktığımızda ülkeler karşılaştıkları ekonomik krizden dolayı yükselen enflasyonlarını dizginlemek için para politikalarını sıkılaştırma yoluna gittiler. Ana pazarlarımızda yaşanan resesyon, lüks tüketim malı olan doğaltaş tercihlerini ötelemek ucuz ikame ürün olan seramiğe yönlenmelerine sebebiyet verdi. Blok ihracatında da; ana pazarımız Çin’de inşaat sektöründeki durağanlık, Çin ihracatının gerilemesine neden oldu.
Bütün bu olumsuzlukların sonucunda Türkiye genelinde üretim mallarında ihracat düştüğü gibi doğaltaş sektörü de 2023 yılını geçen seneye oranla yaklaşık 120 milyon Dolar kayıpla kapattı. Yeni yıla başladığımız bu günlerde de ana pazarlarımızda satın alma endekslerin düşük seyrettiğini ve siparişlerin hala istenilen seviyelere gelemediğini gözlemliyoruz.
Denizli açısından incelediğimizde 2022 yılı ihracat rakamları bir önceki seneye kıyasla 10 milyon dolar gerilemişti ve maalesef 2023 yılını da 30 milyon dolar düşüş ile toplamda 240 Milyon dolar ihracat ile kapattık. Blok ihracatında 5,5 milyon Dolar kayıpla toplamda 27 milyon Dolar ile bitirdiğimiz 2023 yılında, işlenmiş doğal taşta da 24,5 milyon Dolar kayıpla 213 milyon Dolar ile bitirdik. Dolayısı ile blok doğaltaş ihracatında yaklaşık %17, işlenmiş doğaltaş da yaklaşık %10 luk bir düşüşümüz oldu. 2021 yılı ile de kıyasladığımızda blokta %23, işlenmişte de %13 düşüş ile kaybımızın arttığını görüyoruz. Tek sevindirici rakamımız geçen sene çok az farkla işlenmiş doğaltaş ihracatında birinciliği kaptırdığımız İstanbul’dan tekrar geri alarak 6 milyon Dolar fark ile Denizli ilimizin tekrar birinciliğe geçmesi oldu.
Türkiye blok ihracatında da yaklaşık %4, işlenmişte de %10 kayıp yaşadık. İşlenmiş doğaltaş ihracatında ilk 3 ilin Ton/Dolar kıyaslamasını incelediğimizde sırasıyla Denizli %21, İstanbul %22, Afyonda %22 tonaj olarak düşüşe karşılık, Afyon’un %17, İstanbul’un %14, Denizli’nin %10 ihracatının düştüğünü görüyoruz. Dolayısı ile miktar olarak benzer düşüşü yaşamamıza rağmen Denizli ilinde artan üretim maliyetlerine karşılık fiyatların yükselttiğini görüyoruz.
2024 yılından beklentilerimiz son iki yıldır düşüş yaşadığımız için çıkış yılı olması yönünde. Ana pazarlarımızdaki ekonomik beklentilerimiz; yılın ilk çeyreğinden sonra ekonomik sıkılaştırma politikalarından yavaş yavaş çıkmaları ve 2. çeyrekten sonra satın alma endekslerinin yavaş yavaş yükseleceği yönünde. Dolayısı ile ilk 2 çeyrekte çok bir beklenti içinde olmamız gerekiyor. Bu süreçte Mart ayındaki yerel seçimler sonrası döviz kurlarının yükselmesi beklentisi, artan üretim maliyetlerimizi nispeten karşılayacak seviyelere gelirse biraz nefes alırız diye düşünüyorum. Hükümetin açıkladığı Orta Vadeli Planda 2024 dolar kuru ortalama beklentisinin 36 TL olduğunu göz önünde alırsak ihracatçının baskılanmış döviz kurunun altında ezilmesinin önüne geçileceğini düşünüyorum. Bu süreçte borç yükü artmış olan üreticinin finansa erişiminin kolaylaştırılması ve sektörel teşviklerin, ayrıca da özel kredilerin açıklanmasının önemi daha da artıyor.
2024 yılındaki ilk fuarımız Hindistan’ın Jaipur kentinde düzenlenen StoneMart Fuarı blok üreticilerinin yer alacağı bir fuar, nispeten artan pazarlar içinde bulunan Hindistan ihracatımızın daha da artması umudunu taşıyoruz. Ardından Ramazan Bayramı sonrası İzmir Marble Fuarımızın verimli geçmesi umudundayız.
Tüm yaşanan olumsuzluklara rağmen 2024 yılının düzeltme yılı olacağı ve toparlanma yaşayacağımızı düşünüyorum. Sanayici olmak uzun bir maratona hazır olmak demektir! Bazen düşüşleri yaşasak da uzun vadede ticari hayatımızın devam edeceğini ve çıkışa geçeceğimiz umudunu kaybedemeyiz.
Umarım 2024 yılı sonunda işlerin canlandığı, ana pazarlarımızda talebin tekrar yükseldiği, üretim maliyetlerimizi ve finans maliyetlerimizin gerilediği, yatırım ortamının önünün tekrar açılacağı bir yıl olur.
