Seçilmiş başkan, ABD’nin Danimarka’nın yarı özerk bir parçası olan adaya ulusal güvenlik nedeniyle ihtiyacı olduğunu söyledi. Yoksa başka olası çıkarlar da mı söz konusu?
Donald Trump, Danimarka toprağı sayılan Grönland’ı satın almayı önerdi ve ardından oğlunu başkanlık uçağıyla bu devasa adaya gönderdi.
Peki, Trump’ın derdi ne?
New York Times‘ın iklim değişikliği raportörü Minho Kim’in ile Avustralyalı tarihçi Darius von Guttner Sporzynski’nin TheConversation’da kaleme aldığı yazılar, konuyu tüm boyutları ile ele alıyor.
Yazılardan öne çıkan bölümleri aktarıyoruz…
Buzlar eridi, değerli kaynaklar ortaya çıktı
Trump ilk döneminde; yardımcılarını, doğal kaynakları ve Kuzey Kutbu’ndaki buzların erimesiyle açılabilecek yeni nakliye rotaları için stratejik konumuyla bilinen yarı özerk bir bölge olan Grönland’ı satın almanın yollarını araştırmaya çağırdı.
Grönland’ın geniş buz tabakaları ve buzulları, iklim değişikliğinin hızlanmasıyla dünyanın ısınması sonucu hızla geri çekiliyor. Buzların erimesi petrol için sondaj yapılmasına ve bakır, lityum, nikel ve kobalt gibi madenlerin çıkarılmasına olanak sağlayabilir. Bu maden kaynakları rüzgâr türbinleri, iletim hatları, bataryalar ve elektrikli araçlar üreten ve hızla büyüyen endüstriler için çok önemlidir.
Yüksek sıcaklıklar nedeniyle, Grönland’ın buz tabakalarının ve buzullarının tahminen 28 bin 500 kilometre karelik bir kısmı son otuz yılda eridi.2023 yılında Danimarka hükümeti, Grönland’ın zengin bir değerli maden yatağı olma potansiyelini ayrıntılı olarak açıklayan bir rapor yayınladı. Kuzey Kutbu adası “kritik ham minerallerin birçoğu da dahil olmak üzere cevher birikimi oluşumları için elverişli koşullara” sahiptir.
Ticaret yollarını kısaltacak
Kuzey Kutbu’ndaki buzların erimesi jeopolitik açıdan yeni bir stratejik değerin de önünü açıyor: Daha kısa ve daha verimli nakliye rotaları. Örneğin Batı Avrupa’dan Doğu Asya’ya Kuzey Buz Denizi üzerinden gitmek, Süveyş Kanalı’ndan geçmeye kıyasla yaklaşık yüzde 40 daha kısa. Kuzey Kutbu Konseyi’nin yakın tarihli bir raporuna göre Kuzey Kutbu’ndaki gemi trafiği son on yılda yüzde 37 artmış durumda.
Çin, Kuzey Kutbu’ndan geçecek yeni bir rotaya büyük ilgi gösterdi ve Kasım ayında Çin ve Rusya, Kuzey Kutbu nakliye rotalarını geliştirmek için birlikte çalışma konusunda anlaştı.
Grönland: Arktik’e açılan kapı
Grönland, dünya haritasında benzersiz bir stratejik konuma sahip. Dünyanın en büyük adası, Kuzey Amerika ile Avrupa arasında bir köprü görevi görüyor. Ada aynı zamanda Arktik Okyanusu’na açılan bir kapı. Küresel ısınmanın etkisiyle eriyen buzullar, yeni deniz yollarının açılmasına ve doğal kaynakların erişilebilir hale gelmesine olanak sağlıyor.
Adanın yeraltı zenginlikleri dikkat çekici boyutta. Grönland, nadir toprak elementleri başta olmak üzere altın, gümüş, bakır, çinko ve uranyum gibi değerli madenlere ev sahipliği yapıyor. Bu madenler, elektrikli araçlardan akıllı telefonlara, ruzgar türbinlerinden askeri teçhizata kadar pek çok modern teknolojinin üretiminde kullanılıyor. Çin, 2018’de ilan ettiği “Kutup İpek Yolu” projesi kapsamında Grönland’a yatırım yapmaya çalışıyor. Pekin yönetimi özellikle madencilik sektörüne ilgi gösteriyor. ABD, Çin’in bu girişimlerini Arktik bölgesindeki stratejik dengeleri değiştirme çabası olarak görüyor.
Rusya da bölgede aktif bir oyuncu. Moskova, Arktik’te 50’den fazla eski Sovyet askeri üssünü yeniden açtı ve Soğuk Savaş döneminde kullanılan 475 askeri tesisi modernize etti. Bu üsler uzun menzilli savaş uçakları ve füze bataryalarıyla donatıldı.
Donald Trump, başkanlık seçimini kazandıktan sonra Grönland’ı satın alma teklifini yeniden gündeme getirdi. Trump, 24 Aralık’ta yaptığı açıklamada “Dünya güvenliği ve özgürlüğü için Grönland’ın sahipliği ve kontrolü ABD için mutlak bir gerekliliktir” dedi. Bu açıklama, ilk kez 2019’da gündeme getirdiği ve Danimarka’nın sert şekilde reddettiği teklifin devamı niteliğinde.
Donald Trump, ısrarcı…
Dünya üzerindeki güçlü aktörler Grönland’a gözlerini dikmiş durumdalar. Bizler de hala çevre baskısı ile madencilik yapmayalım, “istemezuk”larla mücadele ediyoruz…
