Uygarlıklar Başkenti İstanbul, sahip olduğu kültürel miras niteliğindeki yapılarıyla, adeta bir açık hava doğal taş müzesidir…
Mimari yapı elemanlarının birçoğu doğal taştan oluşan bu yapılar, kentin tarihsel ve mimari kimliğini oluşturuyor…
Ömürleri uzun olsun diye, değerli olan her şey taşa işlenmiş, kutsanan imgeler taşta can bulmuştur…
İstanbul şehrinin tarihsel topoğrafyasını oluşturan, surlar, saraylar, kiliseler, camiler ve su yapıları, tarihin sessiz tanıkları olan doğal taşlar kullanılarak inşa edilmiştir…
Bu doğal taşların türleri ve kökenleri hakkında yazılı kaynak bilgisi oldukça kısıtlıdır.
Bu eksikliği gidermek amacıyla, İstanbul’daki tarihi yapılarda ve anıtlarda kullanılan doğal taşların türleri, kökenleri, kullanıldıkları yerleri, malzeme özelliklerini ve hikayelerini açıklamak üzere, içeriğe konu olan bazı kitaplarda, doğal taş bölümleri hazırlanmış ve kaleme alınmıştır.
2023 yılında yayımlanan bu kitaplar arasında; Osmanlı Dönemi İstanbul Su Yapıları: Tarih, Teknik ve Mimari, Mimar Sinan ve Muhteşem Ayasofya’nın Mimari Özellikleri başlıklı kitaplar yer almaktadır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan “Osmanlı Dönemi İstanbul Su Yapıları: Tarih, Teknik ve Mimari” kitabında; özellikle Mimar Sinan eseri olan Kırkçeşme Su Yolları’nı oluşturan su yapılarında (su kemerleri, su havuzları, bentler, maksemler ve çeşmeler) kullanılan doğal taşlar ve malzeme özellikleri kaleme alınmıştır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. yayınlarından çıkarılan “Mimar Sinan” kitabında; mimarlık tarihinin en önemli mimarları arasında yer alan Mimar Sinan’ın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki baş mimarlık döneminde özellikle İstanbul ve Edirne’de inşa ettiği önemli yapılarında kullanılan doğal taşların türleri, kökenleri, lojistiği ve yapılarda kullanım hikayeleri ile ilgili bilgiler kaleme alınmıştır.
Son olarak, mimarlık tarihinin başyapıtlarından biri olarak kabul edilen Ayasofya’nın, T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yayımlanan “Muhteşem Ayasofya’nın Mimari Özellikleri” kitabında ise yapıda yaklaşık 30 farklı tür ve kökende kullanılan doğal taşın türleri, kökenleri ve kullanıldıkları yerler, kitabın bir bölümü olarak hazırlanmıştır.
Başta mimarlar, sanat tarihçiler, inşaat ve maden mühendisleri, arkeologlar, koruma ve restoratör uzmanları olmak üzere birçok meslek disiplinine ışık tutacağı düşünülen bu tür çalışmaların, literatürdeki eksikliği de gidererek fayda sağlayacağı düşünülmektedir. 2024 yılında da bunlara benzer çalışmaların devam edeceği, ölçeğin genişleyerek İstanbul geneli için başlı başına doğal taşların konu alındığı bir kitabın hazırlıklarının yapıldığı, ayrıca Anadolu’nun önemli antik kentleri (Efes, Bergama, Afrodisias, Hierapolis, Sagalasos ve Perge) için de benzer bir çalışmanın yapılmasının planlandığının müjdesini vermek isteriz.
